Project AIMSS’in iki temel amacı bulunmaktadır. Birinci amaç, nitel ve nicel yöntemler kullanarak, kültürel bir bakış açısıyla kötü muamele türlerini tanımlamak, özgün, psikometrik kalitesi yüksek ölçüm araçları geliştirmek ve kötü muamele türlerinin yaygın sonuçlarının saptamaktır. Projenin ikinci amacı ise iş yerinde kötü muamele türlerine ilişkin çalışan ve yöneticilerin farkındalığını artırmaya yönelik, önleyici bir müdahale programı geliştirmek ve bu programın etkililiğini test etmektir.
Projenin amaçları doğrultusunda yürütülen çalışmalar beş aşamada tamamlanacaktır. Mart 2019 itibarı ile ilk iki aşama tamamlanmış, üçüncü aşama çalışmaları başlamıştır.
Aşama 1: Odak Grubu Çalışmaları
Projenin ilk aşaması olan odak grubu çalışmalarının amacı farklı kötü muamele türlerini temsil eden davranış örneklerini belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda odak gruplarına yöneltilecek mülakat soruları hazırlanmıştır. Ayrıca, odak grup katılımcılarına görüşme öncesinde uygulanmak üzere açık uçlu sorulardan oluşan bir anket geliştirilmiştir.
Odak grubu katılımcılarının, cinsiyet, yaş, çalışılan sektör, hizmet süresi, eğitim düzeyi, yönetici olup olmama (statü), iş türü, yaşanan şehir gibi değişkenler temelinde çeşitlilik arz etmesine önem verilmiştir. Odak gruplarının her biri toplamda maksimum 15 çalışandan oluşmaktadır.
Odak grupları görüşmelerinde ve bu görüşmelerin öncesinde uygulanan anketin içerik analizleri sonunda iş yerinde farklı kötü muamele türlerini temsil eden davranış örnekleri belirlenmiş ve bu davranış örnekleri, temsil ettikleri alt boyutlar ve bu alt boyutlarda temsil ettikleri kötü muamele türleri altında toplanmıştır.
Bu aşamada tespit edilmesi öngörülmüş olan ve ilgili alanyazında yaygın çalışılan beş kötü muamele türünden (iş yeri nezaketsizliği, mobbing/iş yerinde psikolojik taciz (İPT), istismarcı yöneticilik, cinsiyetçilik ve cinsel taciz) bağımsız olarak iki ayrı kötü muamele türü daha tespit edilmiştir. Bunlar Genel Ayrımcılık ve Kurumsallaşmış Kötü Muamele olarak isimlendirilmiştir.
Genel Ayrımcılık, çalışanların iş ortamında cinsiyet dışında kalan ve gözlenebilir (örn., yaş, medeni durum) ve gözlenemeyen (örn., politik görüş, cinsel yönelim) özellikleri temelinde deneyimledikleri ayrımcılığı temsil eden bir kötü muamele türü olarak belirlenmiştir.
Kurumsallaşmış Kötü Muamele ise çalışanların diğer çalışanlar ya da amirleri tarafından maruz kaldıkları muamelelerin ötesinde, kurumsal politikalar ve prosedürler tarafından temsil edilen ve kurum iklimini belirleyen bir kötü muamele türü olarak ortaya çıkmıştır (örn., çalışma şartlarının olumsuzluğu, çalışanların mahremiyetinin ihlali).
Bu aşama sonunda her bir kötü muamele türü için evrensel olarak nitelendirilebilecek alt boyutların yanı sıra, kültüre özgü bazı alt boyutlar da tespit edilmiştir. Örneğin, İş Yerinde Cinsel Taciz için kültüre özgü bir alt boyut olarak “Babacanlık Maskesi Altında Taciz” alt boyutu, İş Yeri Nezaketsizliği kötü muamele türü için de “Kıyaslama Yoluyla Kötü Hissettirme” alt boyutu tespit edilmiştir.
Aşama 2: Birinci Pilot Çalışma
Aşama 1 sonunda tespit edilmiş olan her bir kötü muamele türü altında yer alan alt boyutların kapsadığı davranış örneklerinden yola çıkarak söz konusu alt boyutları temsil eden maddeler geliştirilmiş ve bu süreç sonunda yedi kötü muamele türünün her bir alt boyutu için madde havuzları oluşturulmuştur. Bu aşamada amaç, odak grubu görüşmeleri sonucunda elde edilen iş yerindeki yedi kötü muamele türünün hem evrensel hem de kültüre özgü boyutlarını ölçebilecek ölçekler geliştirmek ve bu geliştirilen ölçeklerin temel psikometrik özelliklerinin değerlendirilmesidir.
Bu amaç doğrultusunda, ilgili ölçekler için ilgili alanyazın dikkate alınmış ve katılımcılar tarafından sağlanan cevaplarla oluşturulmuş maddeler birkaç iterasyondan geçirilmiştir. Böylece yedi kötü muamele türünü ölçmeyi hedefleyen yedi ölçek Birinci Pilot Çalışma için hazır hale getirilmiştir.
Ölçeklerin oluşturulması ve psikometrik özelliklerinin kontrolleri sonrasında, bu kötü muamele türlerini ölçmeyi amaçlayan ölçekler nihai hallerine getirilmiştir. Pilot çalışmaya dahil edilen ölçekler, alt boyut sayıları ve örnek maddeler aşağıdaki tablolarda sunulmuştur.
